Không ve vuốt người đọc bằng những lối mòn xúc cảm quen thuộc, Một ngày trong đời là một tập truyện giàu ý tưởng, nơi những mảnh đời cá nhân bị đặt vào cấu trúc xã hội giả định, khi những nhân vật ở đó không chỉ sống mà còn phải liên tục tự hỏi về tư cách tồn tại của chính mình.

Phần lớn các câu chuyện diễn ra trong những bối cảnh giả tưởng – nơi xã hội được tổ chức lại theo cách cực đoan: từ hệ thống phân phối năng lượng dựa trên số việc thiện đã làm, cho đến quay xổ số ra khả năng có con, cho đến việc phân bổ giới tính dựa trên nhu cầu xã hội. Tuy ý tưởng “nặng đô” là vậy nhưng điều khiến các truyện không trượt thành bài tiểu luận, không rao giảng triết học dạy đời chính là cách tác giả ChuKim ném các nhân vật của mình vào bối cảnh và đứng nhìn từ xa, bình tĩnh quan sát cách họ vẫy vùng trong lạ lẫm, hoài nghi, đơn độc.

Ta thấy Con người mới với ẩn dụ xã hội học sắc lạnh, nơi con người tưởng đã đạt đến đỉnh cao văn minh nhưng lại bị chính văn minh ấy rút cạn nhân tính. Là M.K.F đưa ta đến một thế giới mà “tính người” đã bị tinh chế đến mức không còn người, nơi mà điều tốt, điều xấu, sự sống, sự hủy diệt – đều bị thảy vào hoà trộn trong thứ logic trung tính của trí tuệ nhân tạo. Là Trò chơi xổ số biến việc có con trở thành trò chơi may rủi, còn việc làm tình chỉ còn là phương tiện trong trò chơi đó, dần dần trở thành một dạng thức cơ học đơn điệu và vô nghĩa. Con người ở đó như mắc kẹt trong những chu kì vô tận, vừa khát khao vừa chán nản, vừa cố gắng tham dự vừa quằn quại muốn vượt thoát.

Giọng văn của ChuKim tiết chế, đôi khi mang tính trào lộng. Anh không cố tạo ra thứ ngôn ngữ đẹp và anh biết cách giữ sự ổn định trong giọng kể. Những phân đoạn đối thoại được viết rất chắc, có chiều sâu mà không bị cố gồng. Một ngày trong đời đã không kể những điều lớn lao mà lần lượt mở ra những chi tiết rất nhỏ – một lần chợp mắt, một câu nói, một cú nhảy xuống nước… Nhưng trong thế giới đã méo mó, những chi tiết ấy lại trở thành tín hiệu cảnh báo: Rằng cái phi lí có thể đến trong hình hài của điều hợp lí. Rằng sự mất nhân tính không phải lúc nào cũng gầm gào, đôi khi nó len lỏi vào đời sống chỉ từ một ý tưởng tuồng như nhỏ bé và vô hại.
Trong thời đại đầy thông tin nhưng rối loạn thực tại như bây giờ, đây sẽ là một tập truyện rất đáng đọc, không phải để chúng ta tìm hi vọng, mà là để ta tìm lại khả năng tự vấn: Liệu tôi có thật sự đang sống, hay chỉ đang lặp lại một ngày nhiều lần đến hết cuộc đời?

—————

Trang đọc thử: